Grow the fuck up

Đó là lần đạt cực khoái duy nhất trong mười năm sau đó của tôi. Nếu có tồn tại thiên đường trong đầu óc một đứa trẻ 4 tuổi là tôi, thì chắc chắn là tôi đã tìm thấy nó tại thời điểm ấy. Cực kỳ hoàn hảo. Cái chốn thiên đường nhỏ của tôi được lấp đầy bởi niềm vui đóng băng.

Khi đống kem bắt đầu chảy, tôi lấy tay quệt một lớp dài lên mặt, để nó chảy xuống áo, thực tế là tắm trong sự ngọt ngào vi diệu ấy. Ồ đúng rồi, lớp sữa ngọt ngào kỳ diệu, hãy chia sẻ với tớ bí mật của cậu, hôm nay tớ sẽ được biết điều kỳ diệu ấy là gì.

…và rồi mẹ tôi bước vào. Và tất cả tan biến – bào gồm cả một sự cần thiết vô thời hạn của sự tắm. Tôi cũng học thêm được một bài học nữa ngày hôm ấy. Ăn vụng kem và bôi đầy chúng lên người và sàn nhà làm cho mẹ bạn cực kỳ tức giận. Và mẹ giận thì không hay tí nào cả. Bạn sẽ không thích quẩn quanh họ những lúc họ tức đâu. Họ sẽ quát bạn và phạt bạn. Và ngày hôm ấy, giống như hôm tôi bị bỏng bếp, tôi học được điều gì là không nên làm.

Nhưng có một bài học thứ ba bổ trợ ở đây nữa. Một bài học đơn giản – một bài học cực rõ ràng mà chúng ta thậm chí không hề nhận ra khi nó xảy ra. Nhưng thực chất bài học này lại quan trọng hơn nhiều các bài học khác: Ăn kem thì vẫn thích hơn là bị bỏng.

Nghe thì có vẻ không sâu sắc lắm nhẻ. Nhưng có đấy. Đó là bởi vì nó là sự phán xét về mặt giá trị. Kem thì tốt hơn là bếp nóng. Tôi thích vị ngọt của đường trong miệng tôi hơn là ít lửa trên tay. Đó là sự khám phá về sự ưa chuộng hay là sự ưu tiên. Đó là quan niệm của việc có thứ thì được ưa chuộng hơn cái khác, và vì vậy, tất cả mọi hành vi trong tương lại đều dựa trên thực tế đó.

Và rõ ràng thì đó là việc của một đứa trẻ 4 tuổi ngây ngô. Là không ngừng khám phá. Để khám phá ra thế giới xung quanh chúng – để xác định được cái gì tốt và cái gì xấu – và sau đó tạo ra mổ cấu trúc giá trị từ những khám phá đó. Ăn kem thì tốt hơn là bị bỏng. Chơi với cún thì vui hơn là chơi với cục đá. Những ngày nắng thì tốt hơn những ngày mưa. Tô màu đối với tôi vui hơn là học hát. Những cảm giác thích thú và đau đớn trở thành nền tảng cho tất cả các sở thích và kiến thức của chúng ta trong tương lai và thực sự đặt nền móng cho điều gì sẽ tạo nên bản tính của chúng ta sau này.

WHAT IT’S LIKE TO GROW UP/ TRƯỞNG THÀNH THÌ NHƯ THẾ NÀO?

Một người bạn của tôi đã từng miêu tả việc làm bố mẹ như này: “Đơn giản là đi theo một đứa trẻ trong vài thập kỷ và đảm bảo rằng nó không tự giết chính nó, và cậu sẽ ngạc nhiên với việc bao nhiêu lần một đứa trẻ có thể chẳng may làm hại chính nó.”

Có người từng nó nói rằng trẻ nhỏ luôn tìm các cách mới để chẳng may làm hại chính nó cũng chỉ vì động cơ đằng sau những hành động đó là sự tò mò ngây thơ. Mới đầu, chúng ta luôn muốn khám phá thế giới xung quanh bởi vì não bộ của chúng ta đang thu thập các thông tin về những thứ làm ta vui và những thứ gây hại chúng ta, cái gì khiến ta cảm thấy tốt và xấu, cái gì đáng để để theo đuổi và cái gì đáng để tránh xa.

Nhưng cuối cùng, giai đoạn khám phá ấy cũng trở nên tự hoại. Và không phải vì trên đời hết cái để chúng ta khám phá. Ngược lại là đằng khác. Giai đoạn khám phá đóng lại, vì khi chúng ta lớn lên, chúng ta bắt đầu nhận ra rằng có quá nhiều thứ trên đời này để khám phá. Có quá nhiều để đón nhận. Chúng ta không thể sờ nếm tất cả mọi thứ. Chúng ta không thể gặp tất cả mọi người. Chúng ta không thể nhìn thấy tất cả mọi thứ. Có quá nhiều trải nghiệm có khả năng và tầm vĩ mô của sự tồn tại lấn chiếm áp đảo chúng ta.

Vì vậy, não bộ của chúng ta bắt đầu ít tập trung hơn vào việc thử tất cả mọi thứ cho chính bản thân chúng ta mà tập trung nhiều hơn vào việc phát triển một vài quy tắc để giúp chúng ta định hướng được tổ hợp vô tận của thế giới xung quanh chúng ta. Chúng ta đón nhận hầu hết các quy tắc này từ cha mẹ, giáo viên của mình. Nhưng nhiều trong số chúng thì chúng ta mình tiếp nhận. Ví dụ, sau khi nghịch đủ các thể loại lửa, một quy tắc nảy sinh trong đầu rằng tất cả lửa đều nguy hiểm, không phải chỉ có lửa ở trên bếp. Và sau khi thấy mẹ bạn nổi điên đủ số lần, bạn bắt đầu nhận ra rằng vụng trộm thì luôn không tốt, không chỉ có mỗi trộm kem.

Kết quả là, một vài quy tắc chung bắt đầu hình thành trong đầu chúng ta. Cẩn trọng xung quanh những thứ nguy hiểm để không làm bạn bị thương. Trung thực với bố mẹ bạn và họ sẽ đối xử với bạn rất tốt. Chia sẻ đồ với anh chị em của bạn và họ sẽ chia sẻ lại với bạn.

Những gia trị mới này khó hiểu hơn vì chúng trừu tượng. Đứa trẻ sẽ nghĩ: “Kem ngon tuyệt, vì vậy mình muốn ăn kem.” Người lớn sẽ nghĩ: “Kem ngon tuyệt, nhưng ăn vụng làm bó mẹ nổi giận và mình sẽ bị phát; vì vậy, mình sẽ không lấy trộm kem trong tủ đá.” Người lớn áp dựng những quy tắc và chuẩn mực vào những quyết định của mình theo cái cách mà trẻ con không thể làm được.

Và dẫn đến kết quả là, một người trưởng thành học được rằng theo đuổi thú vui của riêng mình và tránh đau đớn có thể gây ra nhiều vấn đề. Có nhân thì sẽ có quả. Bạn phải thương thảo ham muốn của riêng bạn với những ham muốn của những người xung quanh bạn. Bạn phải tuân theo các chuẩn mực của xã hội và chính quyền, và rồi bạn sẽ nhận được tán dương (thường thấy chứ không phải là không  bao giờ)

Cách này, theo nghĩa đen thì được hiểu là trưởng thành trong hành động: phát triển mức độ lớn hơn và trừu tượng hơn các quy tắc để giúp cho việc đưa ra quyết định được dựa trên những khía cạnh rộng hơn. Đây là cách các bạn thích ứng với thế giới, các bạn học cách để có thể xử lý được những trải nghiệm dường như là sụ vô tận của các phép hoán vị. Đó là bước nhảy vọt lớn và căn bản đối với những đứa trẻ để lớn lên một cách lành mạnh và hạnh phúc.

Khi chúng ta còn nằm trong cũi, chúng ta học cách nhìn thế giới theo khía cạnh của nguyên nhân và kết quả. Của niềm vui và nỗi đau. Sờ tay vào bếp lửa làm tay tôi bị đau. Vì vậy mà nó không tốt. Ăn vụng kem trong tủ lạnh khiến cho tôi cảm thấy sung sướng, vì vậy nó tốt. Tốt thì vẫn hơn là xấu.

Đây là lý do vì sao mà những đứa trẻ nhở giống như những kẻ tâm thần. Chúng không thể hình dung được bất kỳ cái gì trên đời ngoài những sung sướng tức thì hay đau đớn gây ra cho chúng bất kỳ lúc nào. Chúng không thể cảm nhận được sự thấu cảm. Chúng không thể hiểu được trong tình huống của bạn thì phải cảm thấy như thế nào. Chúng chỉ muốn ăn kem. NGAY LẬP TỨC!